We współczesnym cyfrowym świecie dzieci i młodzież są narażone na naprawdę wiele niebezpieczeństw, które mogą wpłynąć na psychikę i sposób postrzegania przez nie świata. Ponadto w internecie nierzadko dochodzi do wykorzystywania osób nieletnich nieświadomych tego, jakie konsekwencje mogą wiązać się ze zawieraniem znajomości online. Jednym z obecnie najpoważniejszych zagrożeń jest grooming. Okazuje się jednak niestety, że nie każdy nawet wie o istnieniu takiego zjawiska, a jego skutki mogą by przecież naprawdę znaczące. Czym zatem jest grooming, a przede wszystkim jak mu zapobiegać?
Czym jest grooming?
Grooming to złożony i wieloetapowy proces, którego celem jest zdobycie zaufania i nawiązanie relacji dorosłego z nieletnim. Może mieć on miejsce w świecie rzeczywistym, jednak o wiele częściej do groomingu dochodzi w środowisku internetowym, gdzie sprawca często pozostaje anonimowy, a jego możliwości do manipulacji są znacznie większe. Napastnik chce zyskać kontrolę nad dzieckiem, zdobyć jego zaufanie, dlatego też nierzadko gra na emocjach i używa techniki dzielenia się uczuciami i sekretami. Ogólnie rzecz biorąc, intencją sprawcy jest wykorzystanie nieletniego do własnych celów. Poza tym należy zaznaczyć, że grooming nie jest jednorazowym działaniem, a dobrze przemyślanym i celowym procesem.
Jak rozpoznać grooming?
Jak natomiast rozpoznać grooming? Na szczęście ta kwestia jest już mniej złożona, a samo zjawisko jest na tyle charakterystyczne, że trudno je po prostu przeoczyć. Przede wszystkim grooming cechuje się budowaniem zaufania. Napastnicy starają się być więc przyjaźni, usiłują wykazywać wsparcie, zrozumiałość oraz troskę. Krótko mówiąc, robią wszystko, aby zawiązać z nieletnim silną reakcję, nawet przyjaźń. Ponadto często posługują się przysługami, składają obietnice, np. dotyczące prezentów, co dodatkowo ma budować zaufanie dziecka. Napastnicy nierzadko też próbują odizolować nieletniego od rodziny i przyjaciół, aby utrudnić mu ujawnienie wykorzystywania. Grooming łatwo także rozpoznać po tym, iż sprawca sugeruje, że jest jedyną osobą, której dziecko może zaufać. Często również kłamie i manipuluje informacją, co utrudnia dziecku rozróżnienia dobra od zła. Powszechnym elementem tego zjawiska są natomiast tajemnice, głównie te dotyczące istnienia jakiejkolwiek relacji między sprawcą a nieletnim. Napastnik nie chce bowiem, aby bliscy dziecka dowiedzieli się, o tym, z kim ono się kontaktuje w przestrzeni internetowej. Jeśli więc dziecko pozostaje tajemnicze w kwestiach odnoszących się do swojej aktywności online, może to być powód naszego niepokoju. Nadmierne korzystanie z internetu, nagłe zmiany w zachowaniach czy w relacjach interpersonalnych także mogą wskazywać na występowanie zjawiska groomingu.
W jaki sposób rozwija się grooming?
Warto również wiedzieć, że grooming to proces, który zwykle posiada ściśle określony przebieg. Łatwo więc go też rozpoznać po poszczególnych charakterystycznych etapach. Grooming zaczyna się najczęściej od nawiązania pozornie niewinnego kontaktu z dzieckiem poprzez popularne platformy społecznościowe, gry online, czy fora internetowe. Przestępca, atakując nieletniego, ocenia także jego podatność na grooming. Używa więc nierzadko fałszywej tożsamości i stara się manipulować ofiarą poprzez pochlebstwa, obietnice nagród czy udawanie zainteresowania jej problemami. W ten sposób stara się zdobyć jej zaufanie. Obserwuje i gromadzi informacje na temat nieletniego oraz szuka sposób, aby się z nim spotkać. Jeśli w końcu zauważa, że skutecznie zaspokaja potrzeby dziecka, zaczyna odgrywać w jego życiu ważną rolę, zajmując nawet miejsce najbliższych osób takich jak rodzice czy przyjaciele. Pragnie umocnić swoją pozycję, więc w dalszym ciągu oferuje prezenty lub inne formy uwagi. W następnym etapie sprawca może natomiast namawiać ofiarę do zachowania tajemnicy ich relacji lub konkretnych rozmów i aktywności. W końcu zaczyna testować granice dziecka, inicjując stopniowo tematy seksualne i zachęcając do aktywności seksualnych. W tym etapie nierzadko występuje też wymuszanie i manipulowanie – napastnik może grozić ujawnieniem tajemnicy lub stosować inne formy nacisku, aby zmusić ofiarę do działań seksualnych. Wywołuje również u dziecka poczucie winy oraz przekonuje ją do dzielenia się tajemnicami, żeby zagwarantować ciągłe uczestnictwo i milczenie ofiary.
Możliwe skutki groomingu
Grooming może mieć więc naprawdę drastyczne i nieprzyjemne skutki, które będą sięgać nie tylko psychiki dziecka, ale także jego sfery seksualnej. Ofiary tego zjawiska najczęściej jednak doświadczają wzrostu lęku oraz obaw o swoje bezpieczeństwo. Dopada je także poczucie beznadziejności, a to z kolei może nawet prowadzić do depresji. Przeżywanie groomingu, w szczególności gdy prowadzi do wykorzystania seksualnego, nierzadko również skutkuje objawami PTSD, czyli zaburzenia stresowo pourazowego. U dziecka pojawiają się wówczas flashbacki, koszmary i nieustannie towarzyszy mu poczucie strachu. Nieletni może mieć też problemy z zaufaniem i budowaniem relacji w późniejszym życiu.
Natomiast w trosce o własne zdrowie psychiczne nie powinniśmy zapominać o zdrowym śnie. Pamiętajmy, że regenerujący wypoczynek to taki, który wspiera wygodne podłoże dostosowane do naszych potrzeb. Materac lateksowy 80×200 cm będzie więc tutaj idealnym rozwiązaniem, które znajdziemy m.in. w sklepach w Gdynia.
Jak zapobiegać groomingowi?
Wszyscy raczej zgodzimy się, że lepiej zapobiegać groomingowi niż z nim walczyć. Jakich działań należy się więc podejmować w celu ochrony swojego dziecka? Po pierwsze powinniśmy stale zachęcać je do otwartej i uczciwej komunikacji. Warto się upewnić, że dziecko może nam zaufać i opowiedzieć o każdym niepokojącym zdarzeniu. Rozmawiajmy też z nim na temat jego aktywności online. Naszym zadaniem jest wyjaśnić dziecku, jakie niebezpieczeństwa mogą wiązać się z korzystaniem z internetu. Jako rodzice powinniśmy też regularnie monitorować aktywność swojego dziecka, sprawdzając, z kim rozmawia i jakie treści udostępnia. Warto także ustalić z nieletnim pewne granice – przedyskutujcie wspólnie to, ile czasu dziennie może korzystać z internetu i jakich gier oraz platform może używać. Jeśli z kolei podejrzewasz, że Twoje dziecko padło ofiarą groomingu, jak najszybciej zareaguj i nie bój się zgłosić tego incydentu do odpowiednich władz lub organizacji.
Grooming stanowi realne zagrożenie dla dzieci i młodzieży w internecie, jednakże poprzez odpowiednią edukację, komunikację i monitorowanie aktywności online można skutecznie zapobiec tego rodzaju nadużyciom. Ważne jest również to, aby rodzice, szkoły oraz instytucje rządowe współpracowały w celu zapewnienia bezpieczeństwa dzieciom w świecie cyfrowym, ucząc je odpowiednich zasad i umiejętności, które pomogą im chronić się przed zagrożeniami online.
Przeczytaj także: Rodzaje materacy